W POSZUKIWANIU HISTORII ŚWIEBODZIC. SZLAKIEM GASTHOFÓW”

Przez ostatni tydzień Miejska Biblioteka Publiczna w Świebodzicach promowała Wydarzenie poprzez rozmaite ścieżki dostępu: w witrynie okiennej przy ul. Świdnickiej 15,  na fanpagu Facebooka oraz plakaty zapraszające na niezwykłe wydarzenie w dniu 08 kwietnia 2022 r. zatytułowane „W poszukiwaniu historii Świebodzic. Szlakiem Gasthofów”.

Gasthof – w tłumaczeniu z języka niemieckiego oznacza gastronomiczny gościniec, gospoda, zajazd. I najwyraźniej  temat ten przypadł do gustu bardzo wielu świebodziczanom.

Tego dnia, już przed godz. 18.00 sala biblioteki wypełniona była po brzegi. Goście (zarówno najmłodsi, co nas bardzo ucieszyło, jak i dorośli) zajmowali każdy możliwy skrawek powierzchni, a nawet hol. Nikogo nie odstraszała perspektywa wysłuchania wykładu na stojąco, a mimo to wiele osób musiało zrezygnować, gdyż zabrakło miejsc.

Świebodzice to miasto, którego tajemnice Maria Palichleb, nasz gość honorowy stale zgłębia, a wraz z Adrianem Sitko i Tomaszem Merchutem  przybliżyła również zebranym. To dzięki Nim, a także prezentowanym rycinom oraz starym pocztówkom  użyczonym przez wieloletniego Czytelnika biblioteki Waldemara Krynickiego, można było naocznie się przekonać, że miasto na przestrzeni ostatnich kilkuset lat, mogło poszczycić się wieloma Gasthofami. W piątkowy wieczór poznaliśmy historię zaledwie 27 z ponad 50.

Maria Palichleb opowiadała z pasją i niezwykle ciekawie. Opisy wzbogacane były ciekawymi a często mrożącymi krew w żyłach historiami. Poznaliśmy m.in. historię ciężko rannego Chorwata (z „Gospody pod Miastem Wrocław”), który dwukrotnie znalazł garnek wypełniony monetami oraz przebieg „afery nożowej” która miała miejsce przy „Gospodzie Pod Złotym Pokojem” w 1908 r. Dowiedzieliśmy się również, że piwnica „Starej Szwajcarii”, której budynek nie dotrwał do obecnych czasów, tak naprawdę nie była, jak podejrzewano przez wiele lat wejściem do podziemi Książa, a zwykłą piwniczką.

Przybliżyła nie tylko zapomniane czy nieznane nam nazwy, adresy, nazwiska właścicieli i ich zmiany, ale zaskakiwała nas słuchających coraz to nowymi faktami,  wspomnieniami, cytatami z kronik czy zapisków. Mówiła o:

• „Hotelu Pod Jeleniem” (lokalizacja: Rynek 14), którego pierwszym właścicielem był Wiegand Böer (pierwsza wzmianka o gospodzie pochodzi z 1737);
• „Hotelu pod Czarnym Orłem” (Rynek 4), który istniał już od 1836 r.;
• „Gospodzie pod Zielonym Drzewem” (ul. Młynarska 2) funkcjonująca od 1831 r.;
• „Gospodzie pod Bukietem” (Sienkiewicza 39-41) serwująca jedzenie od 1835;
• „Gospodzie pod Zielonym Orłem” (ul. Sienkiewicza 55), którą Nixdorf (właściciel) nabył w 1841r. i gdzie rozpoczął działalność gastronomiczną;
• „Hotelu pod Zamkiem” (ul. Żeromskiego 27), który w II połowie XIX wieku powstał w miejscu murów obronnych;
• „Hotelu pod Czarnym Niedźwiedziem” (ul. Wałbrzyska 1), którego pierwszym właścicielem był J. C. Hanke, a na planach miasta widoczny był już od 1745r.;
• „Hotelu pod Złotym Lwem” (ul. Strzegomska 2) wybudowanym przez J. Päslera w 1841r.
• „Gospodzie pod Złotą Kotwicą” (dawna lokalizacja ul. Wałbrzyska 3), powstałej w II połowie XIX wieku;
• „Gospodzie pod Miastem Wrocław” (ul. Wałbrzyska 40), istniejącej od 1843r.;
• „Domu Gościnnym pod Wieczną Lampą” (ul. Prusa 2), którego właścicielem był B. Heinrich a posiadającym również hotel „Pod Jeleniem” oraz „Pod Niedźwiedziem”;
• „Hotelu pod Gwiazdą” (ul. Kopernika 12), na parterze którego znajdowała się cukiernia i kawiarnia;
• „Hotelu Kolejowym” (prawdopodobnie ul. Kolejowa 3) – obecnie to Restauracja „Korona Śląska”;
• „Restauracji Dworcowa”, której właścicielem był Fritz Krause;
• „Gospodzie pod Nadzieją” (ul. Strzegomska 32) istniejącej od 1867r. i będącej własnością A. Pohla;
• „Gospodzie pod Rumakiem” (ul. Piaskowa 16) wybudowanej na nieistniejącej już ulicy zabranej do rozbudowy Zakładu „Mera-Refy”;
• „Gospodzie pod Złotym Krzyżem” (dawny adres ul. Strzegomska 39) wybudowanej w 1831 przez konduktora Pormanna z Pełcznicy;
• „Gospodzie pod Orzechem” (ul. Łączna 15) powstałej w II połowie XIX wieku, której właścicielem w latach 20-tych XX w. był G. Luckhard właściciel „Gospody pod Zielonym Orłem”;
• „Gospodzie pod Złotym Pokojem”, której właścicielami byli Wilhelm i Heinrich Hoffmanowie;
• „Gospodzie pod Księciem Blücherem” (ul. Jeleniogórska 9) powstałej w I połowie XIX wieku, gdzie dawniej mieściła się „Oaza”;
• „Nowej Brazylii”/”Pod Dolinką” (dawna lokalizacja: ul. Sikorskiego) – dziś znajdowałyby się przy rondzie naprzeciwko Szkoły Podstawowej nr 4;
• „Gospodzie pod Niemieckim Cesarzem” (ul. Ofiar Oświęcimskich 29), której właścicielem był O. Kasper;
• „Germanii” (ul. Mikulicza 16), której aktem własności mógł się poszczycić od 1904r. E. Michaelis;
• „Gospodzie pod Trzmielem” (dawna lokalizacja: ul. Mikulicza 9);
• „Zimnym Dworze”, o którym pierwsza wzmianka pojawiła się już w 1540r.;
• „Starej Szwajcarii” powstałej w 1784r. i zlokalizowanej w pobliżu cisa „Bolko”
• oraz „Nowej Szwajcarii” (ul. Moniuszki 3) funkcjonującej od lat 80-tych XIX wieku, gdzie bywała księżna Daisy (wspomnienia noblisty G. Hauptmanna).

Owe Gasthofy, powstały zdaniem naszego gościa „by nakarmić zarówno podróżujących jak i mieszkańców”, a budynki „zmieniały na przestrzeni lat swoich właścicieli i przeznaczenie”. Niestety mury nie wszystkich gospód czy hoteli przetrwały. Mowa tu o „Gospodzie pod Zielonym Orłem”, „Gospodzie pod Zieloną Kotwicą”, „Gospodzie pod Białym Rumakiem”, „Gospodzie pod Złotym Pokojem”, „Nowa Brazylia”/ „Pod Dolinką”, „Gospoda pod Trzmielem”, „Zimny Dwór” czy „Stara Szwajcaria”.

Dopełnieniem starych fotografii gdzie dawniej stały Gasthofy, były zdjęcia współczesne tych miejsc. Ugruntowywały one nasze wyobrażenia wyzwalając komentarze uczestników i wybuchy śmiechu. Młodsi mogli się więc dowiedzieć, że np.:

• „Germania” to dawna sala gimnastyczna Szkoły Podstawowej nr 4 na Pełcznicy;
• w miejscu gdzie kiedyś działała kawiarnia „Słoneczko” był „Hotel pod Złotym Lwem”;
• „Zimny Dwór”, którego zabudowania dziś już nie istnieją, było miejscem spotkań świebodziczan w Zielone Świątki;
• w miejscu zburzonego „Kina Wolność” wcześniej mieściła się „Gospoda Pod Złotą Kotwicą”, w której działał Klub Towarzyski Kupców i Obywateli Ziemskich i gdzie z racji sali widowiskowej wystawiano sztuki teatralne oraz organizowano wystawę ptaków.

Usłyszeliśmy również, że część Gasthofów było miejscem spotkań. Przykładowo „Gospoda pod Złotą Kotwicą” mieściła miejską resursę - Klub Towarzyski Kupców i Obywateli Ziemskich. „Gospoda pod Nadzieją” była pierwszą siedzibą loży Zum Fürstenstein. „Nowa Brazylia”/”Pod Dolinką” była pierwszym miejscem spotkań partii socjaldemokratycznej, a w „Gospodzie pod Miastem Wrocław” nie tylko mieścił się Klub Strzelecki, ale odbywały się tu także konferencje nauczycieli.

Nasi Goście przekazali wiele informacji, które dodatkowo uzupełniane były przez pana Janusza Kujata, miłośnika naszego miasta. Atmosfera panująca na sali sprzyjała kontemplacji i przemyśleniom. Skala zainteresowania historią Świebodzic wskazuje, że spotkań tego typu, powinno być więcej.Bardzo dziękujemy zarówno Prelegentom jak i przybyłym świebodziczanom.

Małgorzata Kwiecińska

MBP w Świebodzicach