3 x E w świebodzickim DKK czyli „Eskapady, Emocje, Empuzjon”

To był pełen wrażeń i niesamowitych emocji maraton literacki Dyskusyjnego Klubu Książki przy świebodzickiej bibliotece. Skupiając się na pierwszej powieści zatytułowanej Empuzjon po otrzymaniu nagrody Nobla przez Olgę Tokarczuk na przestrzeni lipca i sierpnia spotkaliśmy się trzykrotnie, by najpierw w Zamku Sarny (pełna relacja w GŚ nr 301(30)) uczestniczyć w panelu dyskusyjnym poświęconym << wolności słowa>>, a następnie z Olgą Tokarczuk, gdzie w rozmowie z Jerzym Sosnowskim padły wymowne słowa noblistki, które podzieliły jak się okazuje nie tylko literacką Polskę. Wypowiedź ta najbardziej obraziła tych, którzy „Tokarczuk nie czytają dla zasady”, a wśród zarzutów najczęściej pojawia się << antypolskość>> pisarki. (z czym świebodzickie DKK absolutnie się nie zgadza).

„Nigdy nie oczekiwałam, że wszyscy mają czytać i że moje książki mają iść pod strzechy. Wcale nie chcę, żeby szły pod strzechy. Literatura nie jest dla idiotów. Żeby czytać książki trzeba mieć jakąś kompetencję, trzeba mieć pewną wrażliwość, pewne rozeznanie w kulturze. Te książki, które piszemy, są gdzieś zawieszone, zawsze się z czymś wiążą.

Nie wierzę, że przyjdzie czytelnik, który kompletnie nic nie wie i nagle się zatopi w jakąś literaturę i przeżyje tam katharsis. Więc piszę swoje książki dla ludzi inteligentnych, którzy myślą, którzy czują, którzy mają jakąś wrażliwość. Uważam, że moi czytelnicy są do mnie podobni, piszę jakby do swoich krajanów.”

Aby w pełni zrozumieć tę wypowiedź przede wszystkim należało być tego dnia w zamku i wczuć się w klimat święta słowa, niezależności, wolności i ducha intelektu.

Przygotowania do omawiania Empuzjonu to jeszcze wyjazd do Sokołowska, by poznać miejsca, w których bywał główny bohater.

Nastrojeni w ten sposób spotkaliśmy się w bibliotece w dniu 04 sierpnia, by podzielić się wrażeniami z powieści oraz Festiwalu Góry Literatury.

Tym razem miał dwutorowy przebieg. Nie sposób było nie odnieść się do słów noblistki. Jak się okazało nikt z Klubowiczów nie poczuł się urażony jej wypowiedzią. Zgodnie stwierdziliśmy, że był to dla nas sygnał, że pisarka dała nam wybór: „możemy sięgać po jej książki, bądź nie, ale jeśli zdecydujemy się pójść tropami opowieści, które tak pięknie snuje, to musimy być wyposażeni w pewną wiedzę, musimy ciągle się uczyć, nabywać kompetencji, a tym samym ciągle się rozwijać”.

A sam Empuzjon? Tu już zdania były podzielone, bo dla jednych była to genialna powieść, dla innych najsłabsza i każdy przytaczał swoje argumenty. Porównywana do Czarodziejskiej Góry Tomasza Manna akcja toczy się przededniu I wojny światowej. Oscyluje wokół tematów bardzo bliskich Tokarczuk: feminizmu, mizogenizmu, służalczej przedmiotowej roli kobiet w świecie mężczyzn. I przecież to nic dziwnego, gdyż mamy początek XX w. i kobiety nie mają żadnych praw. Jednak jak to „u Tokarczuk”, odrywa ona nasze myśli od dysput toczących się w Sokołowsku (Görbersdorf) i przenosi w teraźniejszość wywołując refleksje i skłaniając do myślenia. „Czy coś naprawdę się zmieniło w sytuacji kobiet żyjących w XXI w?” Przecież w dalszym ciągu, choć składane są deklaracje o parytetach, to ławy sejmowe wypełniają mężczyźni i to oni decydują, nie tylko o prawie, ale i o np. kobiecych ciałach czy ustanawiając granice ich wolności.

Z drugiej strony rozmów i przemyśleń w DKK pojawiły się stwierdzenia, że ci „wszechmogący” mężczyźni nie radzą sobie w wielu zwyczajnych sytuacjach życiowych, poczynając choćby na własnej cielesności, płciowości i określeniu orientacji seksualnej.

Nie wszyscy, którzy zebrali się w bibliotece w to popołudnie przeczytali Empuzjon, co nie przeszkodziło im wypowiadać się na poruszane tematy. Taka właśnie jest twórczość Olgi Tokarczuk, że staje się przyczynkiem i pretekstem do ważnych rozmów o życiu i o naszym ukonstytuowaniu w istniejącym świecie.

Będąc moderatorem DKK od kilkunastu lat stwierdzam, że było to spotkanie jedno z tych, które na długo pozostaną w pamięci. Zapamiętam klimat, refleksje, ale i ducha wolności słowa. Tym razem doskonale wpisaliśmy się w Festiwal Góry Literatury i o to chyba chodziło.

Moderator DKK

świebodzickiej biblioteki